Zapraszamy na film przedstawiający realizację Planu daltońskiego w naszym przedszkolu.
Założenia Planu daltońskiego wywodzą się od koncepcji nauczania amerykańskiej nauczycielki Helen Parkhurst (1887-1973).
Nazwa nurtu pochodzi od miasta Dalton w stanie Massachusetts, w którym Helen Parkhurst założyła pierwszą na świecie szkołę daltońską.
Plan daltoński jest doskonałym narzędziem, wspomagającym dziecko w pozyskiwaniu i rozwijaniu kompetencji niezbędnych do życia w XXI wieku.
A są nimi:
• Rozwiązywanie złożonych problemów.
• Myślenie krytyczne.
• Kreatywność.
• Zarządzanie ludźmi.
• Współpraca.
Plan daltoński jest przejściem od nauczania do uczenia się i stawia na rozwijanie wewnętrznej motywacji do nauki. Polega na indywidualnej pracy każdego dziecka, dostosowanej do jego potrzeb i możliwości, na odkrywaniu i badaniu świata, wyciąganiu wniosków, a nie sięganiu po gotowe rozwiązania.
Dzieci zdobywają wiedzę i kompetencje w oparciu o cztery filary: samodzielność, odpowiedzialność, współpracę, refleksję.
Plan daltoński w swoich założeniach zakłada otwartość, dialog, poczucie bezpieczeństwa, akceptację i szacunek. Tylko w takiej atmosferze dziecko jest w stanie w pełni rozwinąć swój potencjał. Ważne jest poznanie dziecka, jego potrzeb, możliwości oraz emocji, które mu towarzyszą.
Kształtując od przedszkola podstawy kluczowych kompetencji przyszłości, dzieci mają możliwość odkrywać świat w poczuciu wartości oraz wiary w swoje siły i możliwości oraz podejmują wiele zadań z własnej inicjatywy, wzmacniając motywację wewnętrzną do uczenia się.
Realizacja założeń planu daltońskiego opiera się na wizualizacji- symbolicznym przedstawieniu działań dzieci i nauczyciela, procesu uczenia się, czasu, sposobów realizacji zadań. Wizualizowane są m.in. dyżury, formy pracy, umiejętności, zasady zachowania, emocje, refleksja, obowiązki, dni tygodnia, plan dnia, wydarzenia w ciągu roku. Dzieci za pomocą umówionych symboli, obrazków / piktogramów wyrażają swoje potrzeby, aktywność, skończoną pracę, sygnalizują pobyt w wybranym kąciku zabaw czy pójście do
toalety. Werbalne komunikaty nauczyciela są zastępowane m.in. instrukcjami, sygnalizatorem, zegarem daltońskim. Za pomocą wizualizacji zarządza się aktywnością dzieci, np. sygnalizator, wskazuje jaka forma pracy będzie teraz obowiązywała.
W przedszkolnych salach znajdują się pomoce daltońskie. Należą do nich m.in. tygodniowa tablica zadań, zegar daltoński, sygnalizator, kolorowe dni tygodnia, plan dnia, tablica dyżurnych i strażników, gra „Daltonka”, tablica z parami przedszkolnymi („każdy z każdym”) i grupy daltońskie, tablica osiągnięć „Już potrafię”, tablice kształcące wzajemną pomoc koleżeńską („W czym mogę pomóc?”), instrukcje.
Instrukcja w podziale na etapy- krok po kroku- poprowadzi dziecko do samodzielnego wykonania zadania. Daje dziecku poczucie sprawstwa i sukcesu. Nauczyciel stosując instrukcje stawia przede wszystkim na samodzielność i pozwala na kreatywność. Każde dziecko może wykonać zadanie dopasowując je do swoich możliwości, tempa i czasu pracy. Wybiera dogodny dla siebie moment na jego realizację.
Oto przykładowe instrukcje.
Planowanie pracy to umiejętność, którą systematycznie ćwiczą Przedszkolacy. W każdy poniedziałek zapoznają się z zadaniami, które planują zrealizować w ciągu tygodnia. Do tego służą im kolorowe kółeczka, odpowiadające kolorom dni tygodnia, które umieszczają w odpowiednich miejscach na tablicy zadań. Zadania są różnorodne oraz uwzględniające możliwości i predyspozycje dzieci- na różnych poziomach trudności do wyboru. Wychowankowie doskonalą m.in. umiejętności językowe, matematyczne, grafomotoryczne, społeczno- emocjonalne, ruchowe, artystyczne i wiele innych. Wśród zadań są także te, które należy zrealizować w zespołach czy parach. Dzieci mogą samodzielnie sprawdzić poprawność wykonania zadań dzięki przygotowanym panelom kontrolnym. Na koniec tygodnia dokonuje się refleksji i próbuje odpowiedzieć na wiele ważnych pytań, m.in. Czy udało się zrealizować zadania zgodnie z planem i dlaczego? Co mi w tym pomogło, co przeszkadzało?, Nad czym muszę jeszcze popracować?, Jakie są moje mocne strony?, Do czego mi się to przyda?, Jak współpracowało się w parach, zespołach? Refleksja dziecka nad własnym uczeniem się jest narzędziem jego aktywnego zaangażowania w proces uczenia się.
Stosowany jest tutoring rówieśniczy- dzieci dzielą się swoją wiedzą i umiejętnościami z rówieśnikami (również jako eksperci prowadzą zajęcia dla rówieśników), uczą się poprzez współpracę.
Pary i grupy daltońskie to świetny sposób aby nauczyć się współdziałania nie tylko z wybranym kolegą, ale z każdą osobą w grupie.
Nie ma tu miejsca na niezdrową konkurencję, rywalizację i „wyścig szczurów”.
Dzięki technice odroczonej uwagi (zasada „Zapytaj trzech, zanim zapytasz mnie”), dziecko ma możliwość samodzielnej pracy i na własną rękę może dochodzić do rozwiązania problemu czy zadania. W razie potrzeby może poprosić o pomoc rówieśników. Taka wymiana wiadomości i doświadczeń wzbogaca wiedzę dziecka, wypracowuje techniki radzenia sobie z trudnościami.
Tablice dyżurnych i strażników uczą dzieci podejmowania się różnych obowiązków na rzecz grupy przedszkolnej, innych ludzi, roślin i zwierząt. Podczas losowania wybierana jest m.in. prawa ręka nauczyciela, lewa ręka nauczyciela, strażnik czasu, dyżurny łazienki, szatni, kącika przyrody, strażnik porządku.
W przedszkolu funkcjonuje Przedszkolna Rada Dziecięca, złożona z reprezentantów każdej grupy, którzy podczas spotkań z wicedyrektorem i opiekunem rady zgłaszają postulaty, uczestniczą w kreowaniu jadłospisu, podejmują decyzje odnośnie zakupu zabawek, organizacji ciekawych dni w przedszkolu i inne.
Dobrze zorganizowana i „wyciszona” przestrzeń (bez zbędnych destruktorów) jest bardzo ważnym elementem składowym metodyki planu daltońskiego. Wszystko to, co potrzebne dzieciom do uczenia się i podejmowania aktywności jest łatwo dostępne, a wychowankowie biorą aktywny udział w aranżacji i dekorowaniu przestrzeni. Kąciki tematyczne zostały stworzone w oparciu o podział inteligencji wielorakich Howarda Gardnera, dzięki czemu dziecko może odnaleźć miejsce, gdzie może rozwijać swoje zainteresowania. Pomoce dydaktyczne, sprzęty i zabawki znajdują się w łatwo dostępnych dla Przedszkolaków miejscach, aby samodzielnie mogli z nich korzystać.
Oto przykładowe metamorfozy naszych mebli, wykonane przez pracowników przedszkola.
Dzieci samodzielnie tworzą dekoracje.
Nauczyciel daltoński to nauczyciel kierujący się sercem, który w pełni akceptuje i szanuje dziecko, jego indywidualizm i potrzeby. Pozwala na „naturalny” rozwój. Daje dziecku wolność wyboru, możliwość decydowania o sobie i bycia współtwórcą procesu edukacji. Pozwala na samodzielność, bo wie, że w dziecku tkwi ogromny potencjał i siła. Pragnie być towarzyszem dziecka w jego drodze, towarzyszem, który jest gotowy wesprzeć, motywować i inspirować.
